λιμναίος οικισμός

Οικισμός που δημιουργείται από καλύβες ορθωμένες πάνω σε ένα σανίδωμα, το οποίο υποστηρίζεται από πασσάλους μπηγμένους στον πυθμένα ή στις όχθες μιας λίμνης ενός βάλτου ή ενός τενάγους από τύρφη. Αρκετά διαδεδομένοι κατά τη νεολιθική εποχή (περ. 3000 π.Χ.) στις υποαλπικές περιοχές της κεντρικής Ευρώπης, πλούσιες σε λίμνες και τέλματα, οι λ.ο. διατηρούνται ακόμα και σήμερα σε ορισμένους πρωτόγονους πληθυσμούς. Οι πρώτοι προϊστορικοί λ.ο. ανακαλύφθηκαν τυχαία στα μέσα του 19ου αι. στην Ελβετία, όταν τα νερά της λίμνης της Ζυρίχης χαμήλωσαν προσωρινά και οι αγρότες της περιοχής θέλησαν να εκμεταλλευτούν τα παρόχθια τμήματα του εδάφους που αναδύθηκαν. Οι γεωργικές αυτές εργασίες έφεραν στο φως έναν αριθμό πασσάλων μπηγμένων στον πυθμένα της λίμνης και γύρω βρέθηκαν συγκεντρωμένα διάφορα αντικείμενα (κομμάτια από δοχεία, οστά, πέτρινα αντικείμενα, εργαλεία, κάρβουνα κλπ.). Η τύρφη, που είχε εναποτεθεί πάνω από αυτά τα υπολείμματα, τα προφύλαξε από την καταστροφή και τα διατήρησε σχεδόν ανέπαφα, μάρτυρες αυτών των προϊστορικών πληθυσμών. Έτσι, από την εξέταση των φυτικών σπόρων, προσδιορίστηκε ο τύπος των φυτών που καλλιεργούσαν και ανασύρθηκαν κομμάτια από υφάσματα που είχαν υφανθεί από φυτικές ίνες. Πιθανολογείται ότι οι πασσαλόπηκτοι οικισμοί στηρίζονταν πάνω σε ένα σανίδωμα, που συνδεόταν με την ξηρά με γέφυρες, ίχνη των οποίων έχουν βρεθεί σε μερικές περιπτώσεις. Καθώς το νερό παρουσίαζε διακυμάνσεις της στάθμης, οι οικισμοί ήταν εγκατεστημένοι ανάλογα με αυτές τις μεταβολές. Έχει παρατηρηθεί ότι τα πιο πρόσφατα χωριά, για παράδειγμα της εποχής του χαλκού, είναι αρκετά συχνά τοποθετημένα προς το κέντρο της λίμνης, γεγονός που συνδέεται προφανώς με το γενικό φαινόμενο της αργής απόσυρσης των λιμναίων υδάτων. Πολύ συγγενείς, από τεχνική άποψη, προς αυτό τον τύπο οικισμού –μολονότι σε αρκετές περιπτώσεις είναι δύσκολη η διάκριση– είναι οι κατοικίες πάνω σε πασσάλους, σε εδάφη στεγνά αλλά κοντά σε νερό, τα οποία ήταν πιθανό να πλημμυρίσουν. Η χρήση των πασσαλόπηκτων οικισμών ήταν διαδεδομένη για μεγάλο χρονικό διάστημα, αφού είναι γνωστοί ήδη από τη νεολιθική εποχή έως τις αρχές της εποχής του σιδήρου στην Ελβετία, όπου βρέθηκαν σε μεγάλο αριθμό. Από αυτό συνάγεται το συμπέρασμα ότι η περίοδος της μεγαλύτερης ανάπτυξής τους υπήρξε η νεότερη νεολιθική εποχή. Αναπαράσταση προϊστορικού λιμναίου οικισμού χτισμένου πάνω σε πασσάλους. Οικισμός με πασσάλους στη Χουαχίν της Πολυνησίας.